Translate

7 Kasım 2009 Cumartesi

Tandırda ya da fırında pişirilen ufak, yuvarlak ve kalınca bir ekmek...


Kakala, 
Mayalı hamurdan yuvarlak bezeler yapılarak “bileki” denilen çukur taş içinde pişirilir. Artvin’de yapıldığı belirtilmiştir.


Ekmek, genellikle tahıl ununa su, tuz karıştırılarak hazırlanan mayalı veya mayasız hamurun şekillendirilerek pişirilmesinden elde edilen bir besindir. Çoğunlukla buğday unu kullanılmakla beraber mısır, çavdar gibi tahıl unlarından da ekmek yapılmaktadır.  

Örneğin; Karkamış ekmeğini Kralın, şarapla ve çeşitli hediyelerle birlikte lasmah-Addu’ya gönderdiği belirtilmiştir. Bölgede üzüm bağlarının bulunması, nedeniyle bu ekmeğin üzümlü ekmek olabileceği düşünülmüştür. 

Daha sonraki yıllarda Asya’nın gezginci toplumları ile birlikte yufka ekmeğine rastlanmıştır.Günümüzde çarşı fırınlarında pişirilen ekmeklerin yapımında Tip 2, yani 66- 72 randımanlı unlar kullanılırken evlerde yapılan yöresel ekmeklerin yapımında ise Tip 3 (73-76), Tip 4 (77- 81), Tip 5, (81-90) ve Tip 6 (90 ve üstü randımanlı) unların kullanıldığı belirlenmiştir.

Mayalı ekmekler, una, su, tuz ve maya katılarak yoğrulan hamurun mayalandırılması ve şekil verilerek çeşitli araçlarda pişirilmesinden elde edilen ekmeklerdir.

Bazlama (Bazlamaç, Bezdirme, Bezirme, bazdırma),

Gastra(Antalya). 


Çerepene,
Ebeleme,
Fodla,
Gilik, Gömeç, Gübaye,
Halka,
Kakala (Artvin),
Kalın (Kars Arpaçay),

Lavaş (Lavaj Ekmeği)
Mayalı Sepe (Niğde-Karaman-Sivas),
Pıt-Pıt,(Çorum Osmancık), Pobuc,(Sivas-Gemerek), Pıtıl (Havza),

Sac Ekmeği, açık ekmek, Urfa (Hilvan) ,
Sac Arası Ekmeği (İki Sac Arası),
Bu ekmek Akşehir (Gözpınar), Sivas (Bedirli), Kayseri (Tomarza), Niğde (Höyük-Bor), Manisa gibi yörelerde yapılmaktadır.

Somun,
Somun ekmeği küçük olursa “göbüt” adı verilir.Sivas civarında ise küçük somuna “somuncuk” dendiği belirtilmiştir.

Tandır Ekmeği, 

Tandır, yere çukur kazılarak yapılan bir tür fırın şeklinde tanımlanabilir. Tandır ekmeği, gömme tandır denilen tandırlarda yapılır. Gömme tandır, pişmiş topraktan yapılmış, tabanı geniş ve düz, ağzı dar yarım koni biçiminde büyük bir küpe benzer. Evlerde bahçe ya da sekilere gömülür. Altında hava alması için “kulle” denilen bir delik bulunur.  Tandır ekmeği Erzurum, Erzincan, Elazığ, Diyarbakır, Ağrı, Kayseri, Hatay, Eskişehir, Mardin, Malatya, Sivas, Siirt, Yozgat, Urfa ve Konya’da yapılmaktadır. Niğde yöresinde tandır çöreği olarak bilinir.
 

Tepsi ekmeği,
Yuvarlak,

 

Mayasız Ekmekler
Bazlama, Tablama (Adıyaman-Trabzon-Malatya) adı verilen ekmekte bir nevi bazlamadır.
Fetil
Gartalaş,
Güdül
Kömeç (Kömme, Kömbe)
Mısır Ekmeği, çabuk bayatladığı ve ufalandığı için günlük yapılır.
Mısır ekmeğine Ordu’da “toraman” denilmektedir.

Artvin yöresinde mısır unundan mayasız olarak hazırlanıp “bileki” denilen (mutfakta toprak zemine gömülü taştan yapılmış tepsi şeklinde bir pişirme aracı) araç içinde pişirilen ekmeğe “cadi” denilmektedir.

Ter Ekmeği
Yufka
Anadolu’da yaygın olarak yapılan yufka geleneksel Türk mutfağının önemli ekmeklerindendir. Türkmen dilinde yufka her şeyin incesi demektir.Yufka bazı yörelerde şebit-sepit-Şipit (Tekirdağ-Malkara), “İşkefe” (Tokat-Artova), “Gardalaç” (Tokat- Eskişehir-Ankara) buğday veya (Bolu-Kastamonu-Sivas) mısır unu ile yapılır. Şipit Denizli’de kalın yufka olarak belirtilmiştir. 

İçel’de mısır ve darı unundan yapılan yufka ekmeğine tapıl adı verilmiştir.

Hiç yorum yok: