Isırgan otu,( Fr. ortie ).Latince, Urtica dioica,
Isırgangillerden, her tarafı sert tüylerle kaplı, kaşındırıcı bir ot.
Isırgan otuna halk dilinde verilen isimler;
Ağdalak,
Cımcar, Cıncar, Cılagan, Cızgan, Cincar,
Çinçar (Artvin Şavşat yöresi)
Dadırkalak, Dala diken, Dalagan,
Dalayan diken, Dalgan,
Dalıgan, Dancak otu,
Erinç,
Gezgez, Geznik (Doğu Anadolu),
Gıcıkdan,
Gidişgen-Gidişken otu (Uşak yöresinde),
Isırgı,
Sırgan otu,
Yığınç.
Genel
olarak ısırgan veya ısırgan otu dendiğini zaman büyük ısırgan otu türü
anlaşılır. Isırgangiller familyasından otsu bir bitkidir. İlkbaharda çiçek açan, oval ve kenarları dişli-tırtıklı yaprakları üzerinde yakıcı
tüyleri olan bu bitki daha çok yol kenarlarında, duvar diplerinde
kendiliğinden yetişir. Boyu 20-80 cm. olan çok yıllık bir bitkidir.
Romatizma ve eklem ağrılarına karşı etkilidir. İdrar artırıcı (diüretik)
olup kanı temizleme özelliği vardır. Bu nedenle böbrekkumunu döken,
ödem, balgam söktürücüdür. Isırgan otuna çıplak elle temas edildiğinde deride kaşıntı ve alerji yapar. Bunu nedeni yaprakları üzerinde bulunan tüylerdendir. Bu tüyler deri ile temas ettiği zaman baş kısmı kısmı kırılır. İçinde bulunan formik asit (karınca asiti) deride kaşıntı ve kızarıklık yapar. Sanki bitki tarafından ısırılmış, dalanmış gibi acı verir ve ısırgan denir.
Bitkinin fındık şeklindeki meyveleri, kökü, yaprakları, tohumu, gövdesi hepsi ayrı ayrı kullanılır. Sebze olarak yemeği de yapılır. Kökü kaynatılarak suyu ile saçlar yıkanır ise saç dökülmesine ve kepek için etkilidir. Bitkinin kökünde tanen ve lignan, tohumunda müsilaj ve protein yapraklarda flavon, C vitamini ve demir vardır.
Isırgan bitkisinin Büyük ısırgan, Acı ısırgan (Urtica dioica) - Küçük ısırgan, Tatlı ısırgan (Urtica urens) - Dağ ısırganı (Urtica gracilenta) - Kara ısırgan (Urtica pilulifera) - Kalp yapraklı ısırgan (Urtica chamaedryoides) gibi türleri vardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder