Translate

7 Şubat 2010 Pazar

Ünlü Türk bilgini El Biruni' ynin Batı dillerindeki adı...

Alberuni-Aliboron,

Abu'l-Reyhan Muhammed Bin Ahmet El-Biruni, (4 Eylül 973 - 13 Aralık 1048, 1061) El-Harizmi 937 yılında Kas (bugünkü Şah Abbas Veli) de doğan El-Biruni Fars kökenli İslam bilginidir. Türk kökenli olduğunu iddia edenler de olmuştur. Tam adı Ebu Reyhan Muhammed bin Ahmed el-Birûnî'dir. Batı dillerinde adı Alberuni veya Aliboron olarak geçer. Biruni Gökbilim-astronomi,  matematik, doğa bilimleri, etnograf, coğrafya ve tarih alanındaki çalışmalarıyla tanınan filozofu olarak tanınır.
Birûnî, Harezm sarayında astronomi ve matematik öğrendi. Harezm’deki karışıklıklar yüzünden bir süre İran'da kaldı. Ardından Ziyariler hükümdarı Kabus bin Vaşmgir’in sarayına girdi. Bir tür tarih yapıtı olan El-Asaru’l-Bakiye ani’l-Kuruni’l-Haliye'yi orada yazarak sultana sundu.  

El Birûni, astronomi üzerine yaptığı en iyi çalışmayı Gazneli Mahmut'un oğlu Mesut'a sundu. Sultan Mesut da bunun üzerine kendisine bir fil yükü gümüşü hediye edince, "Bu armağan beni baştan çıkarır, bilimden uzaklaştırır." diyerek bu hediyeyi geri çevirdi. Aslında Birûni eczacılıkta uygulamalı eğitime, kitaplardan çok daha fazla önem vermiştir. Birûni, elle tutarak ve gözlemleyerek veri toplamanın insana, kitaptan okumaktan çok daha fazla yarar sağladığına inanmış ve bunu uygulamıştır. Gerçek bir bilim anlayışına sahip olan Birûni, ırk kavramına da önem vermezdi. Başka bir halkın ileri kültüründen derin bir saygıyla söz ederdi. Aynı şekilde dinler ve düşünceler konusundaki anlatımı sırasında o dinler hakkında itiraz veya eleştiride bulunmadığı gibi, o dindeki deyimleri aynen kullanmasıyla da dikkat çekmektedir. Sanskrit dilinden Arapça'ya çevirdiği Potancali adlı kitabının önsözünde "İnsanların düşünceleri türlü türlüdür, dünyadaki gelişmişlik ve esenlik de bu farklılığa dayanır." şeklinde yazmıştır.
 

Eserleri;

Asar-ül-Bakiye(İlk eseri),
Mesudî fi'l Heyeti ve'n-Nücum,
EI-Asâr'il-Bâkiye an'il-Kurûni'I-Hâli-ye(Geride Kalan Yüzyıllar),
EI-Kanûn'ül-Mes'ûdî(Sultan Mesut'a sunduğu astronomi alanındaki en önemli yapıtıdır.),
Kitab'üt-Tahkîk Mâ li'I-Hind,
Nihâyâtü'l-Emâkin" (Mekânların Sonları),
Tahdîd'ü Nihâyeti'l-Emâkin li Tas-hîh-i Mesâfet'il-Mesâkin
Kitabü'I-Cemâhir fî Ma'rifet-i Cevâ-hir(Cevherlerin Özellikleri Üstüne) adlı yapıtında, yirmi üç katı maddenin ve altı sıvının özgül ağırlıklarını bugünkü değerlerine çok yakın olarak saptamıştır.
Kitabü't-Tefhim fî Evâili Sıbaâti't-Tencim
Kitâbü's-Saydele fî Tıp,
Zîci'nin Temelleri,

Hiç yorum yok: