İham (İyham) sanatı,Mısra veya beyitteki bir kelimenin iki yahut daha fazla anlamı konu ile ilgili olduğu takdirde iham sanatı meydana gelir. İhamın kelime manası “ vehme düşürmek” tir. Yani şair kelimeyi öyle kullanır ki okuyucu o kelimenin bütün gerçek manalarıyla şiiri anlayabilir. Dolayısıyla acaba hangi manada kullandı diye tereddütte kalınabilir veya herkes kendi anladığı manada kullanıldığını vehmeder. İhâm sanatı tenâsüp ve tezat sanatlarına bağlı olarak da yapılır.
İham sanatını tevriye ve kinâye sanatları ile karıştırmamak gerekir. Her üç sanatta da kavramların birkaç anlamı kullanılır. Ancak tevriye sanatında kasdedilen ikinci anlamdır; kinâye sanatında ise mecâzlı anlamdır.
Bu beyitte ayak sözcüğünde iham sanatı vardır. Ayağın lügat anlamı “ insan uzvu; kadeh” tir. Beyiti kelimenin her iki anlamıyla da düşünmek mümkündür.
Vardım ki yurdundan ayak göçürmüş
Yavru gitmiş ıssız kalmış otağı
Câmlar şikest olmuş meyler dökülmüş
Sâkîler meclisten çekmiş ayağı
(Bayburtlu Zihni)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder