Akdeniz yöresinde yetişen patatese benzer yumruları yiyecek olarak kullanılan bir bitki...

Kolakas (Colocasia), Gölevez,

Taro.

Patatesgiller ailesinden bolca potasyum barındıran bir bitkidir.

Güney Anadolu' da yetişen, patatese ve yerelmasına benzer yumruları yiyecek olarak kullanılan otsu bir bitkidir. Asya'nın güney doğusundan Afrika kıtasına ve Pasifik adalarına kadar üretimi yayılmıştır. Gölevez; Asya, Afrika, Orta Amerika ve Pasifik adalarında yaşayan 400-500 milyon insanın temel gıda kaynağıdır.

Gölevez (Colocasia esculenta), yılanyastığıgiller (Araceae) familyasından bolca potasyum barındıran “kolokas” olarak da bilinen bir bitkidir. Türkiye'de sadece Bozyazı ile Anamur arasında yetişir. Yaygın olarak bilinen adı “taro” dur. Dik bir şekilde çıkan uzun yaprak saplarının üzerindeki geniş yapraklarıyla otsu yapıda olan gölevez bir yıllık bir bitkidir. Yaprak sapları, toprak altındaki yumru ve yumrucukların tepesindeki helezonların içinden çıkmaktadır. Gölevezin yaprakları fil kulağı şeklindedir. Botanik açısından yumrular “korm” ve yumrucuklar “kormel” olarak bilinir. Yumrucuklara halk dilinde “fili” adı verilmekte olup bunlardan çoğaltılmaktadır. Yaprakları devetabanı çiçeğinin yapraklarına benzer.

Patates, yerfıstığı, muz, avokado, kivi gibi yumru bitkilerinden olup, tüketimi patates bitkisine benzemektedir. Patatesin gıda maddesi olarak kullanıldığı her yerde kullanılabilmektedir. Konserve, Püre, Un, Cips, Şehriye ve dondurulmuş gıda olarak değerlendirilir. Besin değeri ve verimi ve diyet besini olması açısından patatese oranla daha avantajlıdır. Ayrıca nişasta kaynağı içeriğiyle önemli bir enerji kaynağıdır.
 

Türkiye'de ise Akdeniz bölgesinin İçel ilinin Anamur ve Bozyazı ilçeleri ile Antalya ilinin Alanya ve Gazipaşa ilçelerinin sahil kesimlerinde patatesten daha çok yetiştirilmektedir. Sıcaklığın sıfır derecenin altına düşmediği, rakımın düşük olduğu ova kesiminde ve sulama olanakları uygun arazilerde yetiştirilmektedir. Gölevez yumrusundan patates gibi suda haşlanarak sebze yemekleri veya yağda kızartma şeklinde yemekler yapılmaktadır. Gölevez'in işleme şekli ve yöntemi bilinmediğinden sadece üretildiği yerlerde tüketilmektedir. Yumrudan suda pişme esnasında bamyadaki gibi musilaj madde salgılanmaktadır. Bunu önlemek için pişirme esnasında limon sıkılması gerekir. Bu durumu bilmeyen birisinin pişirdiği gölevez yemeği, yiyenlere nahoş bir tat verir. Ayrıca gölevez yumrusunun kabuğu soyulduktan sonra bıçağı takıp kırarak kopartmak (çentmek) gerekir, bu yemeğin suyunun lezzetli olmasını sağlar.
 

Gölevez yumrusu sert ve sıkı bir tekstüre sahiptir. Pişmemiş gölevezin yumru, yumrucuk, sap ve yaprakları kalsiyum oksalat kristalleri içerdiğinden buruk tattadır, çiğ halde yenilmez. Pişirerek bu kristalleri eritmek gerekir. Türkiye'de yetiştirilen yumruların dışı kahverengi içi ise beyazdır. Yaprakları ve sapları buharla pişirilerek kaynatılıp turşusu yapılan gölevez bitkisinin değerlendirilmeyen bir kısmı bulunmamaktadır.

Kolakas metabolizmayı çalıştırmak için harika bir yemek.
Kolakas, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde yapılan yöresel bir yemektir. Kolakas' ın bir özelliği ise yıkanmaz yani yıkamadan soyunuz. Yıkadığınız zaman tıpkı bamya gibi sümükleniyor. Diğer bir özelliği ise soyulan bitkiyi bıçakla yararak rastgele doğruyorsunuz. Patatesin neredeyse iki misli büyüklüğünde, yumru bir bitki olan kolakasın kabukları tıpkı patates gibi soyulur. 

Kolakas yemeği. 

Malzemeler: 

800-900 gr. kolakas,

2 adet orta boy kuru soğan,

350-400 gr. kemikli koyun eti,

5 yemek kaşığı zeytinyağı,

1 çay kaşığı tuz, karabiber,

1 yemek kaşığı domates salçası,

4 su bardağı sıcak su, 1 adet limonunsuyu.

Yapılışı: İri kemikli etleri ve zeytinyağını orta boy bir tencereye aktarın. Orta ısılı ateşte, sık sık karıştırarak 5-6 dakika, etler suyunu verip tekrar çekinceye kadar kavurun. Üzerine 2 su bardağı sıcak suyu hemen ekleyip kısık ateşte 25-30 dakika daha pişirin. İncecik doğradığınız soğanları ve salçayı ilave edip sürekli karıştırarak 2-3 dakika kadar kavurun. Tuz ve karabiberi de serpin. Yumuşayan etlerin üzerine yıkayıp süzdüğünüz kolakasları ekleyin. Limon suyunu ve 4 su bardağı sıcak suyu da tencereye aktarın. Orta ısılı ateşte kolakaslar iyice yumuşayıncaya kadar pişirip ocaktan alın. Sıcak sıcak servise sunun.