Abel, Niels Henrik Abel, (1802 - 1829), Norveçli matematikçi.
Norveç Stavanger-Findö adası doğumlu Niels Henrik Abel, 1829’ da 26 yaşında Froland’ da veremden öldü. Ölümünden 2 gün sonra Berlin Üniversitesinden gönderilen mektupta, Abel’ in ölümünden habersiz, genç matematikçiye çalışmalarının dikkat çektiği ve üniversitede iş teklif edildiği bildiriliyordu. Ölümünden sonra kıymeti anlaşılmış olup, matematikte Norveçli dahi matematikçi Niels Henrik Abel adına"Abel Ödülü" verilmektedir.
Niels Henrik Abel, 1802 ile 1829 yılları arası yaşamıştır. O dönemler, genç bir matematikçinin şöhreti yakalayabilmesi için tek çaresi, Paris gibi büyük merkezlerdeki tanınmış kişilerin takdirini kazanabilmek olduğundan, Abel de Paris' te zamanın büyük isimlerinden Cauchy'ye bir çalışmasını takdim eder. Oysa Cauchy kendi ünüyle meşgul, bu kuzeyden gelen genç adamın verdiği çalışmayı okumadan kaybeder. Abel de Berlin'de tanıştığı Crelle adlı bir matematikçinin teklifine uyarak onun yeni çıkaracağı bir matematik dergisine makale göndermeye başlar.
Matematikte, eliptik integral adıyla bilinen bazı tür integrallerin kavram olarak anlaşılmasını sağladı. Altında yatan temel kavramlar Abel’ in ve çağdaşlarının çalışmalarıyla aydınlandı. Abel’ in matematik dünyası dışında da tanınmasını sağlayan çalışması ise beşinci derece polinom denklemlerinin çözümleriyle ilgili. Birinci ve ikinci derece polinom denklemlerinin çözümü yıllardır biliniyordu. Üçüncü derece polinom denkleminin çözümünü, 15. yüzyılda İtalyan matematikçi Cardano, dördüncü derece polinom denklemin çözümünü de Cardano’ nun arkadaşı Ferrari, katsayılar cinsinden çözmeyi başardı.
İnsanlar dördüncü derece denklemlerden sonra beşinci derece denklemlerle tam üç yüzyıl hiçbir sonuç almadan uğraştı. Abel burada tarih sahnesine çıktı ve beşinci dereceden genel bir polinomun köklerinin bilinen yöntemlerle bulunmasının mümkün olmadığını gösterdi. Bazı özel beşinci derece denklemlerin çözümünün bulunduğu halde, her denkleme aynı şekilde uygulandığında, çözümü verecek yöntemin olmadığını ispatladı.
İnsanlar dördüncü derece denklemlerden sonra beşinci derece denklemlerle tam üç yüzyıl hiçbir sonuç almadan uğraştı. Abel burada tarih sahnesine çıktı ve beşinci dereceden genel bir polinomun köklerinin bilinen yöntemlerle bulunmasının mümkün olmadığını gösterdi. Bazı özel beşinci derece denklemlerin çözümünün bulunduğu halde, her denkleme aynı şekilde uygulandığında, çözümü verecek yöntemin olmadığını ispatladı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder