Hafif ve kaba bir ayakkabı ...

Yemeni, Çarık, 

Üstü kırmızı ya da siyah deriden tabanı ise köseleden dikilen topuksuz ve çok sıhhatli olan ayakkabılara denir. Yemeni yurdumuzun diğer yörelerinde yazmaya verilen ad olmasına karşılık, yöremizde ayağa giyilen bir çeşit ayakkabıya verilen addır. 

Gaziantep' te Yemeniciliğe “Köşkercilik” yemenicilere “köşker”, yemeni ustalarına da “köşker ustası” denilmektedir. Köşker kelimesi Farsça “keşfger” kelimesinden gelmiş olup, ayakkabı yapan anlamına gelmektedir.

Yemeni ilk defa Yemen' de Yemen-i Ekber isminde bir kimse tarafından icat edilmiş ve kendi ismini vermiştir. Daha sonraları yemeni Yemen' den Halep' e, Halep' ten de Güneydoğu Anadolu' ya intikal etmiştir. Gaziantep Şanlıurfa Kahramanmaraş, Diyarbakır, Antakya, Adana'ya kadar yayılmış olan yemeni yapımcılığı zaman içerisinde Gaziantep ve Kilis dışında diğer ilerde tamamen bitmiştir. 

Yemeni esas olarak gön ve yüz olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Gön, manda ve sığır derisinden yapılmış olup, yere gelen kısım ile bunun üzerine dana derisinden yapılmış taban kayışı ve bezlerden ibarettir. Yüz ise sırt ile birbirine birleştirilmiş ve çirişle yapıştırılmış sahtiyan ve meşinden oluşur. Yemeni yapımında 5 hayvan derisi kullanılır. Alt taban manda veya sığır derisinden, yüzü keçi derisinden, iç astar koyun derisinden, iç taban sığır veya keçi derisinden, kenarı oğlak(sızı) derisinden yapılır.

Yemeni imalatında kesinlikle plastik madde kullanılmaz. Tüm dikişler elle yapılır. Ökçesiz olup tersinden dikilir. Düz tarafı çevrilir ve asıl giyilecek durumunu alır. Düz tarafı çevrildikten sonra kalıplanır. Etrafı düzgünce kesilir, kalıptan çıkarılır, kenar dikişi yapılır, satışa ve giyime hazır hale getirilir. Diğer ayakkabılarda ise bu özelliklerin çoğu bulunmaz. Yemeni sağlık açısından çok sıhhatli bir ayakkabıdır. Ayaklardaki mantar ve nasır oluşumunu ayak parmakları arasındaki pişikleri önler. Ayakta koku yapmaz. Çünkü gözenekli deriden yapıldığından teri dışarıya verir. Yemeniler renklerine, büyüklüklerine ve şekillerine göre adlar alır.

Renklerine göre ;

Siyah : Siyah yemeni, merkup, pantof, kulaklı.

Mor : Annubi.

Kırmızı : Gül şeftali ve nar çiçeği.

Büyüklüklerine göre :

Çocuk Yemenisi: Metelik,
Küçük hasbe: 7 yaş için,
Büyük hasbe: 9-10 yaş için,
Vastani: 34-35 numara,
Orta ayak : 36-37 numara,
Zegender : 38-39 numara,
Ges : 40-41 numara,
Lorba : 42-43 numara,
Uzger : 44 numara, Uluayak : 45 numara,
Zelber : Daha büyük ve hiçbir numaraya uymayan yemeniye verilen isimdir.

Şekillerine göre :

Halebî: Daha ziyade köylüler tarafından kullanılır.

Merkup: Daha çok durumu iyi olanlar tarafından kullanılır.

Burnu sivri: Daha çok köylüler tarafından kullanılır.

Kulağı uzun: Daha çok şehirde giyilir.

Eğri simli: Gümüş telle işlemelidir.