Firuz Abadi, 1329 (H. 729)-1414 (H. 816),Kamus-ül-Muhit adlı eseriyle ünlü,
On dördüncü ve on beşinci yüzyıllarda yaşamış tefsir, fıkıh, hadis ve lügat alimi. İsmi, Muhammed bin Yakub’dur. Künyesi, Ebu Tahir, lakabı Mecdüddin’dir. Firuzabadi nisbesiyle meşhur olmuştur. 1329 (H. 729) senesinde İran’ın Şiraz şehri civarındaki Firuzabad’ın Kazerun kasabasında doğdu. 1414 (H. 816) senesinde Yemen’de vefat etti.
Çocukluğu memleketi olan Firuzabad’da geçen Firuzabadi, küçük yaşta ilim tahsiline başladı. Yedi yaşındayken Kur’an-ı kerimi ezberledi ve güzel yazı yazmayı öğrendi. Şiraz’a gidip babasından ve Abdullah bin Mahmud bin Necm’den Arap dili ve edebiyatını ve diğer ilimleri tahsil etti. Daha sonra Vasıt’a giderek Ebu Abdullah Muhammed bin Yusuf el-Ensari’den hadis ilmini, Şihab Ahmed bin Ali ed-Divani’den kıraat yani Kur’an-ı kerimi okuma ilmini öğrendi. Daha sonra Bağdat ve Şam’a giderek Tacüddin es-Sübki, Serrac Ömer bin Ali el-Kazvini, Takıyyüddin es-Sübki, İbnü’l-Habbaz gibi alimlerden çeşitli ilimleri öğrendi. Baalbek, Hama, Humus, Haleb ve Kudüs gibi yerleri gezip çeşitli alimlerin ilim meclislerinde bulundu. Kudüs’te on sene kadar kalıp, çeşitli medreselerde ders okuttu. Kısa zamanda ilmi şöhreti yayılıp, ondan ilim öğrenmeye gelenlerin sayısı çoğaldı. Kahire ve Mekke-i mükerremeye giderek çeşitli alimlerden hadis dinledi. Doğu ve batı memleketlerini, Rum ve Hind diyarlarını gezdi. Genç yaşında ilmi ve şöhreti dünyaya yayıldı. Anadolu’ya gelip Yıldırım Bayezid ve Timur hanlarla görüşüp onların iltifat ve ihsanlarına kavuştu. Gittiği yerlerdeki devlet adamlarından büyük iltifat gördü. Hac için defalarca Mekke-i mükerremeye gitti. Bir defasında Yemen’e gitti. Yemen Sultanı Şeyh Melik Eşref İsmail, bu büyük alime çok ikram ve iltifatta bulundu. Kızıyla evlendirdi. Böylece Firuzabadi yirmi sene Yemen’de kaldı. İlim öğretip, birçok eserler yazdı. Yemen kadısı Cemalüddin er-Rumi vefat ettikten sonra Zebid kadılığına tayin edildi. Yemen’de bulunduğu sırada defalarca hac ibadeti için Mekke ve Medine’ye gitti. Taif ve başka beldeleri gezip, oradaki alimlerle sohbetlerde bulundu. Hayatını ilim öğrenmek, öğretmek ve eser yazmakla geçiren Firuzabadi, 1414 (H. 816) senesinde Zebid kadısıyken vefat etti. Oradaki Şeyh İsmail Ceberti’nin türbesine defnedildi.
Eserleri:
Firuzabadi’nin lügat, tefsir, hadis ve edebi ilimlere ait kırktan fazla eseri vardır. Bunların en önemlisi, Kamus-ül-Muhit vel-Kabus-ul-Vesit adlı benzeri yazılmamış olan lügat kitabıdır. Mütercim Asım Efendi tarafından Türkçeye tercüme edilen bu eseri El-Okyanus el-Basit fi Tercümeti’l-Kamus el-Muhit adıyla İstanbul’da basılmıştır.
Firuzabadi’nin diğer eserlerinden bir kısmı da şunlardır:
Tenvir-ül-Mikbas fi-Tefsir-i İbn-i Abbas,
Ed-Dürr-ün-Nazım-ül-Mürşid ila Mukasid-il-Kur’an-il-Azim,
Şevarik-ül-Esrar-il-Aliyye Şerhi Meşarik-il-Envariyye,
Minah-ul–Bari fi Şerhi Sahih-il-Buhari (yirmi cilttir).
Uddet-ül-Ahkam fi Şerhi Umdet-ül-Hükkam,
Tehyid-ül-Garam ilel-Beled-il-Haram,
Ravdat-ün-Nazır fi Tercemeti Şeyh Abdülkadir,
El-Vefiyye fi Tabakat-il-Hanefiyye,
Kitab-üs-Salat.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder