Translate

15 Haziran 2010 Salı

Trakya ve Muğla yöresinde yetişen, büyük kırmızı çiçekleri bulunan bir tür yabani lale ...

Tolaman,  

Lale (Anemone pavonina) Kökleri etli pençeli ve 30 cm kadar yükselebilen gövdelerinin ucunda gösterişli renkli ve büyük kırmızı çiçekleri bulunur. Türkiye’deki asıl yayılışı Trakya’dır. Ancak Muğla’dan da toplanmıştır. 100 m’ye kadar olan çalılıklar arasında yetişir. Güney Avrupa ülkeleriyle doğu Ege adalarının bazılarında da yetişir. Muğla yöresinde çiçekli dalları doğadan toplanarak kesme çiçek olarak satılıyor.
Lale (Tulipa gesneriana)    
Tulipa (Liliaceae) türlerine verilen genel ad. (Tulipa,  Tulipan, Tulipe, Tolipa),  



Zambakgillerden, yaprakları uzun ve sivri, çiçekleri kadeh biçiminde, soğanlı, otsu, çok yıllık, kırmızı, sarı, beyaz ve türlü renkte çiçekli bir süs bitkisidir. Anavatanı Kazakistan' dır. Türkiye’nin çoğu yerine özellikle Nevşehir ve bölgesine doğal olarak yayılmıştır. Soğanlarının üzerinde zarımsı bir örtü bulunur. Etli ve yeşil 2-8 yaprağı vardır. Çiçekler, saplar ucunda çoğunlukla bir, bazen ikidir. Çiçek parçaları altılıdır. Lâle tomurcuğuna Bebecük veya Gügük denir. Kırmızı, sarı ve ara tonlarda renklere sahiptir.beyaz en çok tercih edilen rengidir.  16'ncı yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman tarafindan Hollanda Kralı' na gönderilen laleler, ilk başta Hollandalılar'ı ve kısa zaman içerisinde tüm Avrupalılar'ı hayranlık içinde bırakmışlardır. Ayrıca Avrupa' da Tülbent Lalesi zaman içinde Tulip daha sonra Tulipa'ya dönüşmüştür. Böylece günümüze kadar dünya'nın en fazla lale üreten ülkesi Hollanda olmuştur. 


Türkiye'de 18 kadar yabanî lâle türü yetişmektedir.  
Bu türler ve yöresel isimleri;
Osmanlı lâlesi (Lala),  
Deli lâle (Tavas-Denizli),   
Gelin gülü, Kangala (Bandırma-Balıkesir),   
Kangılız (Aliköy-Mugla),   
Kuku (Malatya, Kemaliye-Erzincan),   
Tolaman (Bodrum-Muğla),   
Yorduma (Bodrum-Muğla).       

Acem lalesi,   
Amasya lâlesi, Avrupa'da süs bitkisi olarak yetiştirilir.   
Bodur lâle, Doğu Anadolu (Van) bölgesinde yetişir. 
Çelebi lâlesi, Sivri lâle. Süs bitkisi olarak yetiştirilir (izmir).   
Çoban lâlesi (Muğla), 

Dağ Lalesi, Anemon (Anemone coronaria), anemonlar cinsinden Akdeniz'e özgü çok yıllık otsu bir bitkidir. 20-30 cm (tarlalar gibi verimli yerlerde 50-60 cm) kadar boylanabilmektedir. Yapraklardan ayrılarak yukarı doğru uzayan sapın üstünde açan lale görünümlü gösterişli çiçekleri vardır. Çiçekler 3-8 cm çapında olup beyaz, kırmızı, mavi, mor, pembe ve bunların muhtelif tonlarında renklerde açarlar.
Geyik lâlesi (Susurluk-Balıkesir),  
Halep lâlesi (Karacadağ-Urfa).    
Kaba lâle. Süs bitkisi olarak yetiştirilir.  
Kağızman lâlesi
Kefe lâlesi,  Ağrı, Muş ve Van bölgelerinde yetişir.   
Kereya lâlesi, Bu ad "sarp kayalık" anlamında olan Kerey kelimesinden gelir. Bu tür Söğüt ve Taşlıca köyleri (Marmaris-Muğla) civarında kayalıklarda yetişmektedir.  
Manisa lalesi, Dağ Lalesi (Anemon),   
Mor lâle (Bürücek-Adana), Güney Anadolu (Toros dağlan) bölgesinde yetişir ve soğanları dış ülkelere satılır. 
Oltu lâlesi, 

Ters Lale (Şemdinli, Hakkari Lalesi),  En yoğun olarak Hakkari ve Şemdinli bölgesinde yetiştiği için halk arasında Şemdinli lalesi ve Hakkari lalesi olarak da tanınır.      

Trakya lalesi, Trakya bölgesinde yetişir.   
Türk lalesi, İstanbul' dan Avrupa'ya götürülen ve 1559 ilk baharında Augsburg (Almanya) da bir bahçede çiçek açan lâle türüne Conrad Gesner tarafından verilen ad. Avrupa'da lâle yetiştiriciliği bu tarihten sonra başlamıştır.  
Yavruağzı (Gürlek köyü, Murat dağı - Kütahya), 

Hiç yorum yok: